Jaki teleskop kupić? Najlepsze modele w 2025 roku…
Teleskop to przyrząd optyczny służący do obserwacji odległych obiektów astronomicznych takich jak gwiazdy, planety, księżyce, galaktyki, mgławice.
1.Podstawowe typy teleskopów
Trzy podstawowe teleskopów optycznych to teleskopy soczewkowe (refraktory), zwierciadlane (reflektory), teleskopy katadioptryczne (mieszane). W teleskopie soczewkowym światło skupiane jest przez układ soczewek, a w teleskopach zwierciadlanych światło skupia zwierciadło lub układ zwierciadeł, zaś w teleskopach katadioptrycznych światło skupiane jest zarówno przez układ luster i soczewek. Podstawowymi parametrami teleskopów optycznych są długość ogniskowej, średnica soczewek w teleskopie soczewkowym lub średnica zwierciadła głównego nazywana inaczej aperturą, zdolność rozdzielcza teleskopu, powiększenie teleskopu oraz światłosiła (jasność) teleskopu.
Teleskopy soczewkowe
Układ optyczny teleskopu soczewkowego składa się z kilku soczewek odpowiednio rozmieszczonych w tubusie teleskopu. Zastosowanie większej ilości soczewek z różnych rodzajów szkła optycznego umożliwia znaczne zredukowanie aberracji chromatycznej i zniekształceń geometrycznych obrazu. Teleskopy z usuniętą wadą aberacji chromatycznej nazywane są teleskopami apochromatycznymi lub skrócie apochromatem. Teleskopy soczewkowe różnią się ogniskową, średnicą soczewek, ilością soczewek oraz powiększeniem. Im większa średnica soczewki wejściowej teleskopu tym większa światłosiła (jasność) teleskopu. Im większa ogniskowa soczewkowego teleskopu tym większe przybliżenie obiektów astronomicznych umożliwia teleskop. Najtańsze modele teleskopów soczewkowych posiadają soczewki wykonane z tworzyw sztucznych oraz plastikowe tubusy. Profesjonalne teleskopy soczewkowe generują wysokiej jakości obraz, ale podstawową ich wadą jest wysoka cena w porównaniu do teleskopów zwierciadlanych o podobnej jasności i ogniskowej.
Teleskopy zwierciadlane
O ile teleskopy soczewkowe mają zazwyczaj podobną konstrukcją różniącą się najczęściej ilością i wielkością soczewek to konstrukcje teleskopów zwierciadlanych mogą być bardzo różne. W praktyce istnieje kilka typów teleskopów zwierciadlanych: teleskop Newtona, teleskop Gregory’ego, teleskop Cassegraina, teleskop Ritcheya–Chrétiena, teleskop Dall-Kirkham’a, teleskop Nasmytha i Coude, teleskop Herschela. Najpopularniejszymi teleskopami zwierciadlanymi w profesjonalnych zastosowaniach (naukowych) są teleskopy Cassegraina oraz Ritcheya–Chrétiena. Najbardziej popularnym teleskopem wsród miłośników astronomii jest teleskop Newtona. Nowoczesne teleskopy zwierciadlane działają w oparciu o zasadę odbicia światła od zwierciadeł wklęsłych i wypukłych oraz płaskich. Produkcja teleskopów zwierciadlanych o podobnych parametrach co teleskop soczewkowy jest znacznie tańsza.
Teleskopy katadioptryczne
Teleskopy katadioptryczne to zaawansowane urządzenia optyczne, które łączą cechy teleskopów refrakcyjnych (soczewkowych) oraz reflektorowych (zwierciadłowych). Dzięki tej kombinacji, teleskopy katadioptryczne oferują wyjątkową jakość obrazu oraz stosunkowo prostą konstrukcję, co sprawia, że są popularnym wyborem wśród astronomów zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Jednym z głównych atutów teleskopów katadioptrycznych jest ich kompaktowy rozmiar, który ułatwia transport i przechowywanie sprzętu. Dzięki zastosowaniu soczewek i zwierciadeł, te teleskopy eliminują problemy związane z aberracjami chromatycznymi, które często występują w teleskopach refrakcyjnych.
Warto jednak zauważyć, że teleskopy katadioptryczne mogą być stosunkowo drogie, zwłaszcza te z wyższymi parametrami optycznymi i zaawansowanymi funkcjami. Ich cena jest jednak często uzasadniona przez jakość obrazu oraz długą trwałością sprzętu. Dzięki zaawansowanej konstrukcji teleskopy te oferują stabilność, która pozwala na prowadzenie długotrwałych obserwacji bez potrzeby częstej regulacji.
Najbardziej popularny typ teleskopu zwierciadlanego
Teleskopy zwierciadlane Newtona to najczęściej kupowane teleskopy przez początkujących i zaawansowanych miłośników astronomii. Podstawowymi zaletami teleskopów zwierciadlanych Newtona jest ich prosta konstrukcja, brak aberracji chromatycznej oraz niskie koszty zakupu. Układ optyczny teleskopu Newtona skład się ze zwierciadła głównego wklęsłego, zwierciadła wtórnego nachylonego pod kątem 45 stopni oraz okularu. W teleskopach Newtona najczęściej używa się zwierciadeł o kształcie sferycznym lub paraboicznym. Teleskopy ze zwierciadłem sferycznym tworzą ostre obrazy blisko osi optycznej teleskopu i nieostre obrazy przy jego brzegach. Rozwiązanie tego problemu z nieostrością jest zastosowanie zwierciadła paraboicznego zamiast zwierciadła sferycznego. Podstawowe parametry teleskopu zwierciadlanego Newtona to apertura (średnica) zwierciadła oraz długość ogniskowej. Ciekawym podtypem teleskopu Newtona jest teleskop z wysuwanym tubusem, który ma mniejszą wagę i krótszą długość tubusa podczas transportu.
2. Apertura teleskopu (średnica obiektywu lub zwierciadła)
Apertura teleskopu to średnica obiektywu (w teleskopach refrakcyjnych) lub lustra (w teleskopach reflektorowych), które zbiera światło. Większa apertura oznacza lepszą zdolność zbierania światła i wyraźniejszy obraz, zwłaszcza przy obserwacji słabszych obiektów. Dla początkującego teleskop o średnicy 70-200 mm będzie wystarczający. Większa apertura może być niepotrzebna, jeśli dopiero zaczynasz przygodę z astronomią, a także wiąże się z wyższą ceną teleskopu.
3. Montaż teleskopu
Montaż teleskopu umożliwia właściwe ustawienie teleskopu i śledzenie obiektów astronomicznych. Istnieją dwa główne typy montaży:
Montaż azymutalny (AZ): Teleskop porusza się w górę, w dół i w lewo, w prawo. Jest to prostszy typ montażu, idealny dla początkujących, ponieważ jego obsługa jest intuicyjna i naturalna.
Montaż paralaktyczny (EQ): Teleskop porusza się wokół osi, co pozwala na bardziej precyzyjne śledzenie obiektów na niebie. Może być trudniejszy do opanowania, ale daje większą kontrolę nad ruchem teleskopu.
4. Powiększenie teleskopu
Powiększenie teleskopu to stosunek ogniskowej teleskopu do ogniskowej okularu. Warto jednak pamiętać, że większe powiększenie nie zawsze oznacza lepszą jakość obrazu. W praktyce dla początkującego powiększenie 50x-100x będzie wystarczające do obserwacji planet i Księżyca, a do głębokiego nieba lepiej sprawdzą się teleskopy o mniejszym powiększeniu, ale większym polu widzenia.
5. Dodatkowe funkcje: Go-To i aplikacje mobilne
Niektóre teleskopy są wyposażone w funkcję Go-To, czyli automatyczne śledzenie obiektów na niebie. Dzięki tej funkcji teleskop sam znajdzie i będzie śledzić interesujący Cię obiekt. Jest to doskonała funkcja dla osób, które dopiero zaczynają, ponieważ ułatwia obserwację. Wiele nowoczesnych teleskopów ma także aplikacje mobilne, które pomagają w nawigacji i pokazują mapy nieba, co znacząco ułatwia rozpoczęcie obserwacji.
6. Budżet
Dla początkującego amatora astronomii teleskop w cenie od 1500 do 5000 zł jest dobrym wyborem. W tej cenie znajdziesz teleskopy o dobrej jakości optyce, prostych montażach, które będą idealne do nauki i rozpoczęcia obserwacji. Teleskopy o wyższej cenie oferują lepszą jakość obrazu, większe apertury i dodatkowe funkcje, ale dla początkujących mogą okazać się zbędne.
7. Najlepsze modele teleskopów w 2025 roku:
1. Sky-Watcher Dobson 8″ Pyrex 200P Newton 200/1200
Typ teleskopu: zwierciadlany Newtona
Ogniskowa teleskopu: 1200 mm
Waga: 9,8 kg
Aplikacja na smartfona: Brak
Orientacyjna cena: około 1900 zł
Opis: Sky-Watcher Dobson 8″ Pyrex 200P to jeden z najczęściej polecanych teleskopów w kategorii cenowej do 2000 zł. Teleskop typu Newton z dużą aperturą 8 cali (200 mm), oferuje wyjątkową jakość obrazu i pozwala na szczegółowe obserwacje planet, Księżyca, a także obiektów głębokiego nieba, takich jak mgławice czy galaktyki. Ogniskowa wynosząca 1200 mm zapewnia dobrą równowagę między jakością obrazu a możliwością łatwego śledzenia obiektów. Zwierciadło wykonane z wysokiej jakości szkła Pyrex, dzięki czemu teleskop jest odporny na zmiany temperatury, co zapewnia stabilne parametry optyczne. Montaż Dobson charakteryzuje się prostą obsługą, a teleskop jest wyjątkowo stabilny co pozwala na wygodne obserwowanie nocnego nieba przez dłuższy czas. Mimo braku aplikacji smartfonowej, teleskop pozostaje świetnym wyborem dla miłośników astronomii szukających dobrego sprzętu za rozsądne pieniądze. Ten model teleskopu często można kupić jako używany oszczędzając kilkaset zł na osprzęt.
2. Delta DO-GSO 8″ F/5 M-CRF OTA
Typ teleskopu: zwierciadlany
Ogniskowa teleskopu: 1000 mm
Waga: 7 kg
Aplikacja na smartfona: Brak
Orientacyjna cena: 2200-2450 zł
Opis: Teleskop DO-GSO 8″ F/5 M-CRF to świetna propozycja dla amatorów astronomii, którzy chcą uzyskać bardzo dobrą jakość obrazu w rozsądnej cenie. Ogniskowa teleskopu wynosi 1000 mm, co sprawia, że jest on idealny do szerokokątnych obserwacji nieba, jak i do podziwiania szczegółów na planetach. Teleskop wyposażony jest w zwierciadło o dużej aperturze 8 cali, co pozwala na obserwację odległych obiektów głębokiego nieba, jak galaktyki czy mgławice. Pomimo braku aplikacji smartfonowej, teleskop zapewnia wysoką jakość obrazu dzięki optyce wysokiej klasy. Teleskop sprzedawany jest bez montażu i statywu. Ten model teleskopu może być atrakcyjnym rozwiązaniem dla zaawansowanych miłośników astronomii, którzy chcą samodzielnie skonfigurować teleskop z montażem i statywem.
3. Sky-Watcher SkyHawk 1145P SynScan Altaz Go-To
Typ teleskopu: zwierciadlany Newtona
Ogniskowa teleskopu: 500 mm
Jasność teleskopu: f/5
Waga teleskopu: 6, 3 kg
Aplikacja smartfonowa: Tak (SynScan)
Orientacyjna cena: około 300 USD plus VAT
Opis: Sky-Watcher SkyHawk 1145P SynScan to teleskop Newtona z systemem Go-To, który umożliwia łatwe śledzenie obiektów na niebie. Ogniskowa teleskopu wynosi 500 mm, a jasność f/5 sprawia, że teleskop zbiera dużą ilość światła, co czyni go idealnym do obserwacji obiektów głębokiego nieba, takich jak mgławice i galaktyki. System Go-To umożliwia automatyczne śledzenie obiektów, co sprawia, że jest to doskonały wybór zarówno dla początkujących, jak i bardziej zaawansowanych astronomów. Dzięki aplikacji SynScan, teleskop można łatwo połączyć z telefonem, co ułatwia obsługę i planowanie obserwacji. Waga tego teleskopu wynosi 6,3 kg, co czyni go łatwym do przenoszenia czy transportu. Teleskop jest również wyposażony w solidny montaż azymutalny, który zapewnia stabilność podczas użytkowania. Sky-Watcher SkyHawk 1145P to teleskop, który oferuje dużą funkcjonalność w przystępnej cenie, dzięki czemu jest ceniony przez wielu początkujących miłośników astronomii. Jest to model uniwersalny do obserwacji astronomicznych, od planet po odległe obiekty głębokiego nieba.
4. Celestron NexStar 5SE
Typ teleskopu: Maksutow-Cassegrain
Ogniskowa teleskopu: 1250 mm
Jasność teleskopu: f/10
Waga teleskopu: 6,3 kg
Aplikacja smartfonowa: Tak (Celestron SkyPortal)
Orientacyjna cena: około 5000 PLN
Opis: Celestron NexStar 5SE to teleskop typu Maksutow-Cassegrain, który jest doskonałym wyborem zarówno dla początkujących, jak i bardziej zaawansowanych użytkowników. Dzięki ogniskowej 1250 mm, zapewnia dobre powiększenie i wyraziste obrazy obiektów na niebie. Jego kompaktowy rozmiar i lekka konstrukcja sprawiają, że jest łatwy do transportu, a system GoTo umożliwia automatyczne śledzenie obiektów. Wbudowana aplikacja SkyPortal pozwala na łatwe połączenie z telefonem, co znacząco ułatwia planowanie obserwacji i znajdowanie interesujących obiektów w niebie. Jasność teleskopu wynosi f/10, co czyni go dobrym narzędziem do obserwacji planet i obiektów głębokiego nieba. Teleskop wyposażono w wysokiej jakości optykę, które gwarantują ostre obrazy. Jest to idealny wybór dla osób szukających sprzętu wysokiej jakości, który łączy mobilność z zaawansowanymi funkcjami. Celestron NexStar 5SE to teleskop, który dostarcza niezapomnianych wrażeń z obserwacji nocnego nieba. Dzięki intuicyjnej obsłudze, jest to sprzęt, który szybko stanie się ulubionym narzędziem każdego astronoma amatora.
